Veel deskundigen zijn het erover eens: het is veiliger om je baby op de rug te laten slapen. Dit advies vind je eigenlijk overal terug en de redenen zijn overtuigend. Waar de buikligging in de jaren zeventig nog als ideale slaaphouding werd beschouwd, toont wetenschappelijk onderzoek aan dat dit juist beter vermeden kan worden. Toen in 1987 een verband werd gelegd tussen buikslapen en de kans op wiegendood, is het advies aangepast naar een rugligging.
Er zijn echter ook positieve redenen om je kindje wel op de buik te laten slapen en een goede afwisseling is zeker mogelijk. Om meer duidelijkheid te verkrijgen over of het veilig is om je baby op zijn buik te laten slapen, kunnen de voor- en tegenredenen worden voorgelegd. Zo krijg je een goed beeld van welke lighouding veilig is voor je kindje en wanneer je hierin een aanpassing kunt doen.
Kracht van je baby
Een pasgeboren baby heeft nog weinig kracht in het eigen lichaam. Je kindje kan zich nog niet omhoogtrekken, omdraaien of zichzelf in een andere houding leggen. Het is dan ook niet mogelijk om de luchtwegen vrij te maken, zodra je kindje in een verkeerde houding belandt. Om die reden is het belangrijk om je kindje veilig in de rugligging te leggen.
Zo kan het vrij ademen en voorkom je dat het ongemerkt in een andere houding komt te liggen. Het is immers nog niet zelf in staat om te bewegen. Zeker als ze nog heel klein zijn, is de bewegingsvrijheid nog beperkt en blijft het voornamelijk liggen in de houding waarin je het neerlegt. Om te voorkomen dat het door kleine bewegingen alsnog in problemen komt, leg je jouw baby op de rug. Dit is de meest veilige houding, zeker als ze nog heel klein zijn.
Risico’s van een buikligging
Er zijn zeker risico’s verbonden aan een buikligging. Met een buikligging ligt je kindje met het gezicht naar beneden, tegen de matras aan. Wanneer het een klein beetje verschuift, kan het voorkomen dat de baby het gezicht verder in de matras drukt. Doorgaans reageert een baby vanzelf zodra het bemerkt dat de luchtwegen niet meer volledig vrij zijn en zal het zijn of haar eigen hoofdje wegdraaien.
Wanneer het kindje echter nog te klein is, kan het voorkomen dat je baby hierin te laat is en niet meer in staat om tijdig het hoofd weg te draaien. Ook de kracht hiervoor kan nog ontbreken, om succesvol de neus opnieuw vrij te krijgen. Bij een buikligging is de neus ook enigszins vervormd, waardoor er minder zuurstof doorheen komt en je kindje het benauwd kan krijgen. Op deze manier vergroot je de kans op wiegendood of dood door verstikking. Een belangrijke reden om een buikligging zeker voor een pasgeboren baby tot ongeveer 6 maanden te vermijden.
Te weinig zuurstof met buikligging
Wanneer je jouw baby op de buik legt, ligt het met de longen, gezicht en neus tegen de matras aan. Het kindje is vaak nog niet in staat om het hoofdje op te tillen of met de juiste kracht te keren, waardoor de luchtwegen worden verkleind. Naast de kans op stikken, treedt er vaak ook rebreathing op. Dit houdt in dat je kindje na het uitademen, opnieuw een deel van deze uitademing inademt. In een uitademing zit stikstof en minder zuurstof, terwijl bij een inademing juist meer zuurstof zit en minder stikstof.
Doordat de uitademing niet volledig weg kan trekken, wanneer het gezichtje tegen de matras is gedrukt, ademt je baby dus een deel extra stikstof in en krijgt het minder zuurstof binnen. Het ademt immers opnieuw de eigen uitademing in. Ook dit is een risico als je kiest voor een buikligging voor je kindje.
Je kindje kan zichzelf verplaatsen
Zodra je baby iets ouder is, is het in staat om zichzelf af te zetten. Je kindje zal meer kracht ontwikkelen in armen en benen, waardoor het in staat is om zich voort te bewegen. Vaak nog niet direct in grote mate, maar net genoeg om zichzelf in problemen te brengen. Met een buikligging in bed kan je kindje zich naar het hoofdeinde verplaatsen en het hoofdje ongemerkt kunnen drukken in knuffels, doekjes of ander speelgoed of beddengoed dat boven in het bedje ligt als gezelschap voor je kindje. Ook kan het zich dusdanig afzetten dat het juist naar beneden beweegt en onder de lakens schiet.
In beide situaties kan er verstikking optreden, als je niet bedachtzaam bent van de risico’s. Vaak verwacht je dat je kindje nog niet mobiel genoeg is om bij de knuffels of lakens te komen, waardoor een ongeluk in een klein hoekje zit. Dit voorkom je door je baby veilig in een rugligging te leggen.
Warmtestuwing bij buikligging
Door je baby op de buik te leggen, kan er een disbalans optreden in de warmteregulering. Je baby ligt met de belangrijkst kant van het lichaam tegen de matras aan en kan hierdoor minder goed warmte kwijt. Ongemerkt kan je kindje het te warm krijgen en flink oververhit raken. Er treedt warmtestuwing op waardoor het lichaampje van je baby warm wordt, maar de hitte niet genoeg kan uitstoten. Ook dit vergroot het risico op een wiegendood.
Het is daarom verstandig om je kindje in een rugligging te plaatsen, zodat de warmte voldoende kan wegstromen. Je voorkomt dat de zuurstoftoevoer naar de hersenen wordt verlaagd en dat je kindje het te warm krijgt, zonder te kunnen afkoelen. Een realistisch risico dat eenvoudig kan worden vermeden, door je kindje niet in een buikligging te laten slapen.
Bakenen
Om je kindje te helpen om rustig te slapen, kun je ervoor kiezen om je baby te bakenen. Hierbij wikkel je je baby in een doek, van de schouders tot de voetjes. Dit is een handig hulpmiddel als je baby veel huilt of moeilijk in slaap valt. Wanneer een baby nog niet voldoende controle heeft over de eigen arm- en beenbewegingen, kunnen de eigen bewegingen hem of haar juist wakker houden. Door je baby te bakenen voelt hij of zij zich geborgen en kunnen er geen grote bewegingen meer gemaakt worden.
Je zult bemerken dat je kindje hierdoor gemakkelijker in slaap valt en ook sneller doorslaapt. Doorgaans kunnen baby’s tussen de 5 tot 6 maanden zelfstandig omrollen. Vanaf dat moment is het niet langer veilig om je baby te bakenen, doordat je kindje op de buik kan komen te liggen en dan niet voldoende bewegingsruimte heeft om zichzelf opnieuw te keren.
Na 6 maanden zelfstandig omrollen
Rond de 6 maanden kun je ervan uitgaan dat je kindje zich zelfstandig van de rug naar buik kan keren en omgekeerd. Uiteraard is dit voor elk kindje anders, dus pas het bakenen en de rugligging aan op de ontwikkeling van je baby. In het eerste jaar maakt jouw baby een grote ontwikkeling door en zul je dit kunnen bevorderen door met je kindje te oefenen.
Zodra je kindje zichzelf kan optillen en omrollen, zal het veiliger zijn om een buikligging toe te laten. Het kindje is in staat om zich uit een penibele situatie te redden, doch blijft het verstandig om hier continu toezicht op te houden. Doordat er meer controle is over de eigen fysieke bewegingen, kan de baby het hoofdje optillen en keren en zal het de eigen luchtwegen gemakkelijker vrij kunnen maken, door van ligging te veranderen.
Lees ook: Hoe lang moet een baby slapen?
Oefenen met buikligging
De buikligging is echter niet alleen onveilig. Het kan zeker bevorderlijk zijn voor de ontwikkeling van je kindje om op bepaalde vastgestelde momenten te oefenen met buikligging. Het zogenaamde ‘Tummy Time’ zorgt er immers voor dat de nek-, arm- en beenspieren optimaal worden getraind.
Je kindje leert het hoofd opheffen, zodat het hier meer controle over krijgt. Ook het optillen van het lichaam door de armen komt tot stand door een buikligging. Uiteindelijk zal je kindje vanuit deze positie leren kruipen en voortbewegen, door het ontwikkelen van krachtige spieren in de ledematen. Oefenen met de buikligging doe je overdag en altijd in bijzijn van toezicht. Zo wordt je kindje sterker en zal het leren omrollen van buik naar rug en omgekeerd.
Buikligging in het eerste jaar
Er zijn verschillende redenen waarom het niet veilig is om je baby op de buik te laten slapen. Om wiegendood in de eerste maanden van het eerste levensjaar zoveel mogelijk te voorkomen, wordt een rugligging geadviseerd. Dit is voor zowel dutjes overdag als gedurende de nacht de beste manier om je baby in bed te leggen. Zodra je baby heeft geoefend met ‘Tummy Time’, voldoende kracht in de nekspieren en ledematen heeft ontwikkeld en je zeker weet dat hij of zij zichzelf kan omrollen of optillen, kan worden overgegaan op een buikligging in bed.
Zorg ervoor dat het hoofdje niet verstrengeld raakt in beddengoed of speelgoed en houd voldoende toezicht om ongelukken te voorkomen. Binnen een jaar tijd zal je baby veilig kunnen slapen in een buikligging. Tot die tijd is raadzaam om de adviezen te volgen, zodat je zeker weet dat je baby veilig in bed ligt en voldoende slaap krijgt die het nodig heeft.
